Żywienie pozajelitowe: co to jest, do czego służy i jak go podawać

Żywienie pozajelitowe lub pozajelitowe (PN) to metoda podawania składników odżywczych, która odbywa się bezpośrednio do żyły, gdy nie jest możliwe uzyskanie składników odżywczych z normalnego pożywienia. Tak więc ten rodzaj odżywiania stosuje się, gdy dana osoba nie ma już funkcjonującego przewodu pokarmowego, co najczęściej zdarza się u osób w stanie bardzo krytycznym, jak np. Rak żołądka lub jelita w bardzo zaawansowanym stadium.

Istnieją dwa główne rodzaje żywienia pozajelitowego:

• Częściowe żywienie pozajelitowe : tylko kilka rodzajów składników odżywczych i witamin jest podawanych dożylnie;
• Całkowite żywienie pozajelitowe (TPN) : wszystkie rodzaje składników odżywczych i witamin podawane są dożylnie.

Generalnie do szpitala przyjmowane są również osoby, które spożywają ten rodzaj żywności, w celu prowadzenia stałej oceny stanu zdrowia, jednak w niektórych przypadkach możliwe jest, że żywienie pozajelitowe odbywa się również w domu oraz w takich sytuacjach lekarz lub pielęgniarka muszą wyjaśnić, jak prawidłowo podawać pokarm.

Kiedy jest wskazane

Żywienie pozajelitowe stosuje się w celu zapobiegania niedożywieniu, szczególnie u osób, które z jakiegoś powodu nie mają sprawnego przewodu pokarmowego lub które potrzebują odpocząć żołądkowi lub jelitom.

Z tego powodu żywienie pozajelitowe jest również wskazane, gdy karmienie doustne, nawet przez zgłębnik, nie może być prowadzone w optymalnych warunkach przez dłużej niż 5 lub 7 dni.

Wskazanie na tego typu odżywianie można również wykonać krótkoterminowo, do 1 miesiąca lub długoterminowo, w zależności od sytuacji każdej osoby:

Jak zarządzać żywieniem pozajelitowym

W większości przypadków żywienie pozajelitowe jest wykonywane przez personel pielęgniarski w szpitalu, jednak gdy konieczne jest podanie w domu, ważne jest, aby najpierw ocenić torbę z żywnością, upewniając się, że znajduje się w terminie przydatności do spożycia, że worek pozostaje nienaruszony i zachowuje swoje normalne właściwości.

Następnie, w przypadku podawania przez cewnik obwodowy, należy postępować krok po kroku:

1. Umyj ręce mydłem i wodą;
2. Przerwać infuzję surowicy lub leku podawanego przez cewnik;
3. Zdezynfekować połączenie systemu surowicy za pomocą sterylnego wacika nasączonego alkoholem;
4. Usuń system surowicy, który był na miejscu;
5. Powoli wstrzyknąć 20 ml soli fizjologicznej;
6. Podłącz system żywienia pozajelitowego.

Cała procedura musi być wykonana przy użyciu materiału wskazanego przez lekarza lub pielęgniarkę, a także skalibrowanej pompy dostarczającej, która zapewnia podawanie pokarmu z odpowiednią prędkością i przez czas wskazany przez lekarza.

Ten krok po kroku powinien być również nauczony i przeszkolony z pielęgniarką w szpitalu, aby wyjaśnić wszelkie wątpliwości i upewnić się, że nie pojawią się komplikacje.

Na co zwrócić uwagę podczas podawania

Podając żywienie pozajelitowe ważne jest, aby ocenić miejsce wprowadzenia cewnika, oceniając obecność obrzęku, zaczerwienienia lub bólu. Jeśli pojawi się którykolwiek z tych objawów, zaleca się zaprzestanie karmienia pozajelitowego i udanie się do szpitala.

Rodzaj żywienia pozajelitowego

Rodzaj żywienia pozajelitowego można podzielić ze względu na drogę podania:

• Centralne żywienie pozajelitowe : odbywa się przez centralny cewnik dożylny, który jest małą rurką umieszczoną w żyle dużego kalibru, takiej jak żyła główna, i która umożliwia podawanie składników odżywczych przez okres dłuższy niż 7 dni;
• Peryferyjne żywienie pozajelitowe (PPN) : jest wykonywane przez obwodowy cewnik żylny, który umieszcza się w mniejszej żyle ciała, zwykle w ramieniu lub dłoni. Ten typ jest najlepiej wskazany, gdy utrzymuje się żywienie do 7 lub 10 dni lub gdy nie jest możliwe założenie centralnego cewnika dożylnego.

Skład worków stosowanych w żywieniu pozajelitowym może się różnić w zależności od przypadku, ale zwykle zawiera tłuszcze, glukozę i aminokwasy, a także wodę i różne minerały i witaminy.

Możliwe komplikacje

Powikłania, które mogą się pojawić przy żywieniu pozajelitowym, są bardzo zróżnicowane, dlatego zawsze ważne jest przestrzeganie wszystkich zaleceń lekarza i innych pracowników służby zdrowia.

Główne rodzaje powikłań można pogrupować według czasu trwania PN:

1. Krótkoterminowe

W krótkim okresie do najczęstszych powikłań należą te związane z założeniem centralnego cewnika żylnego, takie jak odma opłucnowa, płyn opłucnowy, krwotok wewnętrzny, uszkodzenie nerwu ramienia czy uszkodzenie naczynia krwionośnego.

Ponadto może wystąpić zakażenie rany cewnika, zapalenie naczynia krwionośnego, niedrożność cewnika, zakrzepica lub uogólnione zakażenie wirusami, bakteriami lub grzybami.

Na poziomie metabolicznym większość powikłań obejmuje zmiany poziomu cukru we krwi, kwasicę metaboliczną lub zasadowicę, zmniejszenie niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, zmiany elektrolitów (sodu, potasu, wapnia) oraz wzrost mocznika lub kreatyniny.

2. Długoterminowe

W przypadku długoterminowego stosowania nowego odżywiania główne powikłania obejmują zmiany w wątrobie i pęcherzykach, takie jak stłuszczenie wątroby, zapalenie pęcherzyka żółciowego i zwłóknienie wrotne. Z tego powodu często dochodzi do podwyższenia poziomu enzymów wątrobowych w badaniach krwi (transaminazy, fosfatazy alkalicznej, gamma-GT i bilirubiny całkowitej).

Ponadto może również wystąpić niedobór kwasów tłuszczowych i karnityny, zmiana flory jelitowej oraz atrofia prędkości jelit i mięśni.